بعضی از ناهنجاری‌های فکی و دندانی میتواند با هزینه‌هایی به نسبت پایین تر و البته با روش‌هایی ساده تر درمان شود. اما نکته حائز اهمیت این است که این ناهنجاری‌ها توسط متخصص ارتودنسی، سریع تر و دقیق تر تشخیص داده شده و برای بهبود آن راهکاری اندیشیده شود. در کودکان گاها دیده می‌شود که دندان‌های فک بالا عقب تر از دندان‌های فک پایین هستند.
بی توجهی والدین به عارضه مال اکلوژن در فرزندشان در سنین پائین، زمینه شدت بیشتر این ناهنجاری ها را فراهم می‌کند. برای درمان این ناهنجاری فکی در کودکان از نوعی دستگاه ارتودنسی متحرک به نام فیس ماسک ارتودنسی Face Mask استفاده می‌شود؛ که نوعی دستگاه ارتودنسی خارج دهانی محسوب می‌شود. معمولا این دستگاه در موارد خفیف مشکل اسکلتی به کار می‌رود تا مانع از جراحی فک در سنین بالاتر شود.
فیس ماسک ارتودنسی چیست؟
فیس ماسک ارتودنسی که به عنوان ماسک صورت نیز شناخته می‌شود، وسیله‌ای است که در درمان ارتودنسی برای کمک به تصحیح مشکلات فک و دندان‌ها استفاده می‌شود. معمولاً روی فک بالایی پوشیده می شود و به بریس ها یا هدگیر متصل می‌شود. ماسک نیروی ملایمی روی فک وارد می‌کند و به هدایت آن به موقعیت مناسب کمک می‌کند. اغلب همراه با روش‌های سنتی درمان ارتودنسی مانند بریس‌ها برای دستیابی سریعتر به نتایج مطلوب استفاده می‌شود. ماسک‌های صورت ارتودنسی معمولاً در موارد اوربایت یا آندربایت شدید استفاده می‌شود، جایی که فک باید برای رسیدن به تراز مناسب تغییر موقعیت دهد.
نحوه استفاده از فیس ماسک ارتودنسی
ماسک ارتودنسی معمولاً توسط متخصص ارتودنسی تجویز و نصب می‌شود. متخصص ارتودنسی از دندان‌ها و فک بیمار قالب می‌گیرد و از آنها برای ایجاد یک ماسک مناسب استفاده می‌کند. برای استفاده از ماسک، بیمار آن را روی فک بالایی خود قرار می‌دهد و مطمئن می‌شود که به درستی تراز و نشسته است. طبق تجویز متخصص ارتودنسی، ماسک معمولاً برای ساعات معینی در روز استفاده می‌شود. مدت زمانی که ماسک باید استفاده شود به شدت مشکل هم ترازی فک و نتیجه مطلوب بستگی دارد. پیروی از دستورالعمل های ارتودنتیست در مورد استفاده از ماسک صورت، از جمله مدت زمان استفاده و هرگونه تنظیم یا نگهداری که ممکن است مورد نیاز باشد، مهم است.
همچنین بیمار باید ماسک را تمیز و بهداشتی نگه دارد. همچنین مهم است که به خاطر داشته باشید که استفاده از ماسک همیشه راحت نیست و میتواند باعث ایجاد درد شود، اما معمولاً با گذشت زمان و با شروع دوباره قرار گرفتن فک، این مشکل کاهش می‌یابد. اگر بیمار درد یا ناراحتی شدیدی را تجربه کرد، باید برای راهنمایی با متخصص ارتودنسی تماس بگیرد.
مدت زمان استفاده از فیس ماسک ارتودنسی
مدت زمان استفاده از فیس ماسک ارتودنسی بسته به هر مورد و نتیجه مورد نظر میتواند بسیار متفاوت باشد. معمولاً توسط متخصص ارتودنسی تجویز می‌شود و می‌توان مدت آن را در صورت لزوم در طول درمان تنظیم کرد. به طور کلی، فیس ماسک ارتودنسی برای چندین ساعت در روز و معمولاً برای یک دوره چند ماهه استفاده می‌شود.
مدت زمانی که ماسک باید استفاده شود میتواند از چند ساعت در روز تا 22 ساعت در روز باشد، بسته به شدت مشکل هم ترازی فک. ارتودنتیست معمولاً با مدت زمان کوتاه‌تری شروع می‌کند و به تدریج با شروع به تنظیم و تنظیم مجدد فک، آن را افزایش می‌دهد. توجه به این نکته ضروری است که مدت زمان استفاده تنها عامل تعیین کننده موفقیت درمان نیست. عوامل دیگر عبارتند از:
- شدت مشکل هم ترازی فک
- انطباق بیمار با برنامه درمانی و سلامت کلی دندان ها و لثه های بیمار
همچنین مهم است که در نظر داشته باشید که استفاده از فیس ماسک ارتودنسی تنها بخشی از درمان است، باید در کنار سایر درمان های ارتودنسی مانند بریس یا هدگیر طبق تجویز ارتودنتیست استفاده شود. همچنین چک‌آپ‌های منظم با متخصص ارتودنسی برای نظارت بر پیشرفت درمان و انجام هرگونه تنظیمات لازم ضروری است.
اجزای فیس ماسک ارتودنسی
فیس ماسک ارتودنسی معمولاً از چندین جزء مختلف تشکیل شده است:
- خود ماسک: این جزء اصلی دستگاه است و معمولاً از مواد پلاستیکی سخت ساخته شده است. این به طور سفارشی برای فک و دندان‌های بیمار مناسب است و به گونه‌ای طراحی شده است که نیروی ملایمی بر فک وارد کند تا آن را به موقعیت مناسب هدایت کند.
- تسمه: ماسک معمولاً به هدگیر یا بندهایی که دور سر یا گردن می‌چرخند وصل می‌شود که به ثابت نگه داشتن ماسک در جای خود کمک می‌کند. این تسمه ها یا هدگیرها قابل تنظیم هستند تا نیروی مناسبی به فک اعمال شود.
- پدها یا کوسن ها: برخی از ماسک‌ها ممکن است دارای پد یا بالشتک باشند تا ماسک را راحت تر استفاده کنید. این پدها یا بالشتک‌ها ممکن است از مواد نرم ساخته شده باشند و در جایی قرار می‌گیرند که ماسک با پوست تماس پیدا می‌کند.
- نوارهای الاستیک: ماسک ممکن است شامل نوارهای الاستیک نیز باشد که ماسک را به هدگیر متصل می کند، این نوارها به نگه داشتن ماسک در جای خود و اعمال نیروی لازم برای حرکت فک کمک می کنند.
- پیچ یا دستگیره تنظیم: برخی از ماسک‌ها ممکن است دارای پیچ یا دستگیره های تنظیمی باشند که به ارتودنتیست اجازه می‌دهد میزان نیروی وارد شده به فک را تنظیم کند.
همه این اجزا با هم کار می‌کنند تا فک را به موقعیت مناسب هدایت کنند و به نتایج دلخواه برسند. مهم است که مطمئن شوید که ماسک به درستی تنظیم و نصب شده است و طبق تجویز متخصص ارتودنسی از آن استفاده کنید.
مراحل درمان با فیس ماسک ارتودنسی
درمان فیس ماسک ارتودنسی معمولاً شامل چندین مرحله است:
- مشاوره: اولین قدم تعیین وقت مشاوره با متخصص ارتودنسی است. در طول این قرار ملاقات، متخصص ارتودنسی دندان‌ها و فک بیمار را معاینه می‌کند و گزینه‌های درمانی موجود را مورد بحث قرار می‌دهد.
- برداشت: اگر ماسک صورت به عنوان درمان مناسب تشخیص داده شود، ارتودنتیست از دندان‌ها و فک بیمار قالب گیری می‌کند. از این قالب‌ها برای ایجاد یک ماسک مناسب استفاده می‌شود.
- فیتینگ (Impressions): پس از آماده شدن ماسک، بیمار برای قرار ملاقات مناسب باز خواهد گشت. در طول این ملاقات، متخصص ارتودنسی اطمینان حاصل می کند که ماسک به درستی جا می‌گیرد و به درستی تنظیم شده است.
- استفاده: نحوه استفاده از ماسک و دفعات استفاده از آن به بیمار آموزش داده می‌شود. بیمار باید ماسک را طبق تجویز متخصص ارتودنسی و معمولاً چندین ساعت در روز استفاده کند.
- مانیتورینگ (Monitoring): بیمار باید به طور منظم با متخصص ارتودنسی ملاقات داشته باشد تا پیشرفت درمان را کنترل کند. ارتودنتیست ممکن است در صورت لزوم ماسک یا برنامه درمانی را اصلاح کند.
- برداشتن: هنگامی که نتایج مورد نظر به دست آمد، متخصص ارتودنسی ماسک را برمی‌دارد و ممکن است درمان‌های دیگری مانند نگهدارنده ها را برای حفظ نتایج توصیه کند.
توجه به این نکته ضروری است که استفاده از ماسک صورت ارتودنسی تنها بخشی از درمان است، باید در کنار سایر درمان های ارتودنسی مانند بریس یا هدگیر طبق تجویز ارتودنتیست استفاده شود. رعایت برنامه درمانی و سلامت کلی دندان ها و لثه های بیمار نیز از عوامل مهم برای موفقیت درمان هستند.
مزایای فیس ماسک ارتودنسی
ماسک‌های ارتودنسی می‌توانند فواید متعددی در درمان مشکلات فک و دندان‌ها داشته باشند:
- درمان سریعتر: ماسک‌های صورت ارتودنسی می‌توانند به هدایت فک به موقعیت مناسب سریعتر از درمان های ارتودنسی سنتی به تنهایی کمک کنند. این میتواند به یک دوره کلی درمان کوتاه تر منجر شود.
- بایت بهبود یافته: ماسک‌های صورت می‌توانند با تغییر موقعیت فک به اصلاح مشکلات گزش مانند اوربایت یا آندربایت کمک کنند. این می تواند منجر به گاز گرفتن راحت تر و بهبود عملکرد دهان شود.
- بهبود ظاهر صورت: با اصلاح مشکلات هم ترازی فک، ماسک صورت ارتودنسی می تواند ظاهر کلی صورت را نیز بهبود بخشد.
- کاهش خطر اختلال مفصل گیجگاهی فکی: ماسک صورت ارتودنسی می تواند به کاهش علائم TMJ کمک کند، وضعیتی که باعث درد و ناراحتی در مفصل فک و عضلات اطراف می شود.
- غیر تهاجمی: ماسک های صورت ارتودنسی یک گزینه درمانی غیرتهاجمی است که ممکن است راحت تر از سایر روش های درمانی مانند جراحی باشد.
مهم است که به خاطر داشته باشید که استفاده از فیس ماسک ارتودنسی تنها بخشی از درمان است، باید در کنار سایر درمان‌های ارتودنسی مانند بریس یا هدگیر طبق تجویز متخصص ارتودنسی استفاده شود. رعایت برنامه درمانی و سلامت کلی دندان‌ها و لثه‌های بیمار نیز از عوامل مهم برای یک درمان موفق است.
معایب فیس ماسک ارتودنسی
با وجود مزایای بسیار فیس ماسک ارتودنسی، مانند دیگر ابزار‌های موجود ارتودنسی معایبی را نیز در بر دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم:
- تحت تاثیر قرار دادن ظاهر صورت به صورت غیر مستقیم، یکی از مهم ترین و بزرگترین عیوب فیس ماسک های ارتودنسی می‌باشد که روی صورت به صورت کامل نمایان است.
- تحریکات پوست چانه و پیشانی از مواردی است که به دنبال استفاده از این وسیله به وجود می آید. البته با استفاده از پد های مرطوب و پودر بچه می توان از بروز این حساسیت جلوگیری کرد.
سخن آخر
بنابر شواهد علمی ۵۰ درصد بیمارانی که از این دستگاه برای رفع ناهنجاری فکی شان کمک می‌گیرند به درمان مجدد با فیس ماسک پس از یکی دو سال نیاز خواهند داشت و دلیل آن چیزی جز تمایل عود و برگشت ناهنجاری فکی نیست. توصیه می‌گردد در صورت مشاهده نوک به نوک بودن دندان‌ها و یا عقب‌تر بودن دندان‌های جلویی فک بالا نسبت به پایین در سن ۷ سالگی با یک متخصص ارتودنسی مشاوره کنید.
