درست است که مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به صورت اصولی، از تجمع پلاک و تبدیل آن به جرم دندانی جلوگیری میکند؛ اما کمتر کسی پیدا می‌شود که این نکات بهداشتی را به درستی رعایت کند. همانطور که می‌دانید جرم دندان متشکل از رسوباتی است که روی سطح دندان‌ها و لثه تشکیل می‌شود و باعث ایجاد بوی بد دهان شده، رنگ و سلامت دندان‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد (مانند سیاهی دندان کودکان که می‌تواند به پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه منجر شود). جرم گیری دندان به طور خاص یک روش تمیز کردن دندان است که به زیر خط لثه می‌رسد تا رسوب پلاک را از بین ببرد. مراحل جرم گیری و بروساژ دندان در مجموع به عنوان تمیز کردن عمیق شناخته می‌شوند. این کار برعکس تمیز کردن عمومی دندان است که به صورت سطحی انجام می‌شود. در ادامه بیشتر با فواید، عوارض و همچنین روش های جرم گیری دندان آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
علت ایجاد جرم روی دندان
جرم‌های روی دندان از نتیجه تجمع باکتری‌ها و باقیمانده‌های غذایی در سطح دندان بوجود می‌آیند. باکتری‌ها در دهان موجود هستند و با تماس با غذا و شیرینی‌ها، باقیمانده‌های غذایی را به عنوان منبع تغذیه استفاده می‌کنند و در نتیجه اسیدهای ضعیف را ترشح می‌کنند. این اسیدها به طور مستقیم به مینای دندان حمله می‌کنند و باعث تخریب و تضعیف آن می‌شوند که منجر به شکل‌گیری جرم روی دندان می‌شود.
عوامل دیگری همچون ناشتایی، عدم مراقبت دندانی صحیح، عدم تمیزکاری منظم دندان‌ها، مصرف مواد غذایی با قند بالا و میل به مصرف مواد نیکوتینی (مثل سیگار) نیز می‌توانند فرایند جرم گیری را تسریع کنند و به ایجاد جرم روی دندان‌ها کمک کنند. توجه به بهداشت دهان و دندان، استفاده از مسواک مناسب و مداوم، مصرف غذاهای سالم و خنثی‌کننده اسیدها، و مراجعه منظم به دندانپزشک جهت تمیزکاری و بررسی‌های دوره‌ای، می‌تواند از تشکیل جرم روی دندان‌ها جلوگیری کند.
نحوه جرم گیری و بروساژ دندان
نحوه جرمگیری و بروساژ دندان دو فرآیند مختلف هستند، و به صورت زیر انجام می‌شوند:
جرمگیری (Scaling)
جرمگیری یک روش بهداشتی است که برای پاکسازی و از بین بردن رسوبات و رسیدگی به مشکلات لثه و بافت اطراف دندان‌ها استفاده می‌شود. جرمگیری توسط ابزارهای اسکیلر (Scaler)، اسپاتوت (Scalers)، ادوات بینی (Curettes) و ادوات اولتراسونیک (Ultrasonic Scalers) استفاده می‌شوند. در ادامه به نحوه انجام آن آشنا می‌شویم:
- معاینه اولیه: قبل از شروع فرایند جرم گیری، دندانپزشک دندان‌های شما را معاینه میکند. با یک آینه کوچک تمامی دندان‌ها را می‌بیند تا التهاب یا مشکل دیگری وجود نداشته باشد.
- از بین بردن پلاک و تارتار: در این مرحله از یک جرم گیر برای از بین بردن پلاک و جرم اطراف خط لثه و همچنین بین دندان‌ها استفاده می‌شود. ممکن است صدای خراشیده شدن را بشنوید اما نترسید چون صدایی طبیعی است. هر چه میزان پلاک و تارتار بیشتر باشد، زمان بیشتری هم برای خراشیدن یک نقطه نیاز است.
- تمیز کردن دندان با مسواک برقی قوی: پس از این که دندان‌ها کاملا تمیز شدند و تمامی تارتارها و جرم‌ها برداشته شدند، دندانپزشک با یک مسواک برقی قدرتمند، دندان شما را تمیز میکند. در این مرحله نیز صدای ساییده شدن دندان را می‌شنوید. این کار برای تمیز کردن عمقی دندان و از بین بردن جرم‌ها انجام می‌شود.
- نخ دندان کشیدن تخصصی: درست است که شما میتوانید با نخ دندان کشیدن در منزل خود، از بسیاری از جرم‌ها و تارتارها جلوگیری کنید اما نخ دندان کشیدن تخصصی بهترین روش برای از بین بردن جرم‌ها است. دندانپزشک می‌تواند تمامی نقاط دهان شما را به خوبی نگاه کند و بین دندان‌ها را به خوبی تمیز کند.
- شستشو: پس از انجام این کارها باید دهان خود را بشویید. معمولا دندانپزشک به شما فلوراید مایع می‌دهد تا از شر هر گونه آلودگی خلاص شوید.
بروساژ (Polishing)
- بروساژ یک فرآیند نگهداری و پاکسازی سطحی دندان‌ها است که باعث ایجاد صافی و درخشندگی در سطح آنها می‌شود. در این روش، ابزارهای خاصی مانند برس‌های پلاستیکی یا لاستیکی و پاست های پالیشر بر روی سطح دندان استفاده می‌شود. بروساژ باعث حذف لکه‌ها، و لایه‌های سطحی دندان می‌شود. علاوه بر این، بروساژ می‌تواند از خطر تکثیر باکتری‌ها و رسوبات جدید در سطح دندان‌ها جلوگیری کند و در نتیجه به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک کند. واژه ی بروساژ دندان معمولا با جرمگیری به کار می رود. برای انجام بروساژ دندان را به خمیری مخصوص آغشته کرده و به وسیله ی یک ابزار چرخشی که یک برس به سر آن وصل است بروساژ صورت می‌گیرد. بروساژ معمولا پس از روند جرمگیری دندان و برای به وجود آوردن سطح صیقلی روی دندان و حذف لکه‌ها و رنگ‌هایی که چسبندگی زیادی ندارند استفاده می‌شود.
آیا روش های جرم گیری دندان می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند؟
اگر مراحل جرم گیری دندان به درستی انجام شود هیچ مشکلی برای دندان‌ها ایجاد نمی‌کند. اگر بخواهیم جرم گیری را با فرایند پر کردن دندان، کشیدن و… مقایسه کنیم، متوجه می‌شوید که بسیار بهتر از این کارها است. هزینه انجام این کار نیز بسیار پایین‌تر است. حتماً این کار را نزد پزشکی ماهر انجام دهید تا نگرانی خاصی هم ایجاد نشود.
فواید و عوارض جرمگیری دندان
جرمگیری دندان یکی از روش‌های مراقبت از بهداشت دهان و دندان است که فواید و عوارض خاص خود را دارد. در ادامه با برخی از آنها اشاره می‌کنم:
فواید:
- حذف پلاک و ترکیبات زائد: جرمگیری دندان موجب حذف پلاک، لکه‌ها و ترکیبات زائد می‌شود که می‌تواند علل بوی بد دهان، لکه‌های سفید روی دندان و تغییر رنگ دندان‌ها باشد. و همچنین به سفید کردن دندان های شما کمک میکند.
- پیشگیری از بیماری‌های لثه: جرمگیری دندان به دفع پلاک و باکتری‌ها از دهان کمک میکند و می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه و خونریزی لثه کمک کند.
- حفظ دندان‌های طبیعی: با حذف پلاک و جلوگیری از تجمعات زائد بر روی دندان‌ها، جرمگیری دندان می‌تواند به حفظ دندان‌های طبیعی کمک کند و عمر آنها را افزایش دهد.
عوارض:
- حساسیت دندان: جرمگیری دندان ممکن است باعث حساسیت دندان شود، به ویژه در صورتی که اندازه و قدرت جرمگیری بیش از حد باشد یا دندان‌ها قبلاً حساسیت داشته باشند.
- آسیب به لثه و بافت‌های نرم: استفاده نادرست از ابزارهای جرمگیری می‌تواند منجر به آسیب به لثه و بافت‌های نرم دهان شود، به خصوص در صورت استفاده از فشار زیاد و ناقص از ابزارها.
- خطر عفونت: در صورت استفاده از ابزارها و مواد ضدعفونی نشده، خطر عفونت و انتقال باکتری‌ها وجود دارد.
در نهایت، برای انجام جرمگیری دندان بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید تا در مورد وضعیت دندان‌ها و نیازهای خاص خودتان مشاوره دریافت کنید.
چرا دندان‌ها بعد از جرم گیری حساس می‌شوند؟
بعد از مراحل جرمگیری دندان، برخی افراد ممکن است حساسیت دندانی تجربه کنند. این حساسیت ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- انتقال حرارت و سرما: در حین جرمگیری دندان، ابزارهای جرمگیری می‌توانند حرارت یا سرما را به دندان منتقل کنند. این انتقال حرارت و سرما می‌تواند منجر به حساسیت دندانی شود.
- تحریک لثه و بافت‌های دهانی: استفاده از ابزارهای جرمگیری ممکن است به لثه و بافت‌های دهانی ضربه بزند و آنها را تحریک کند. این تحریک می‌تواند حساسیت دندانی را افزایش دهد.s
- انتشار مواد آسیب‌رسان: در برخی موارد، مواد جرمگیری ممکن است آسیب به بافت‌های دندانی و حتی عصب دندان وارد کنند. این مواد آسیب‌رسان می‌توانند حساسیت دندانی را ایجاد کنند.
در بیشتر موارد، این حساسیت پس از چند روز بهبود می‌یابد و می‌توان با استفاده از مسکن‌های دهانی یا ژل‌های ضد حساسیت موضعی این عارضه را کاهش داد. در هر صورت، در صورتی که حساسیت پس از جرمگیری دندان برای مدت طولانی ادامه داشته یا شدت آن افزایش یابد، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا علت این حساسیت را بررسی کند و درمان مناسب را تجویز کند. همچنین اگر این مقاله برای شما مفید بود میتوانید برای کسب اطلاعات درباره ارتودنسی نامرئی به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
چطور بعد از جرمگیری از لثه و دندان‌ها مراقبت کنیم؟
بعد از اینکه دندان‌ها کاملاً تمیز و عاری از جرم شد، دندانپزشک به شما اطلاعاتی در خصوص نحوه مراقبت از دهان و دندان در طی روزهای آتی می‌دهد. مثلاً به شما خواهد گفت که بهداشت دهان و دندان را بیشتر رعایت کنید و از همه مهمتر، درباره نحوه بهبودی و ترمیم بهتر لثه نکاتی به شما گوشزد خواهد کرد.
- بعد از روند جرمگیری دندان بهتر است از غذاها و خوراکی‌هایی مانند چیپس، ذرت بوداده، آجیل، غذاهای بسیار جویدنی و چسبناک، میوه های خشک، شکلات مصرف نکنید.
- حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید.
- اگر در هنگام مسواک زدن دچار خونریزی در ناحیه‌ای از لثه شدید، مطمئنا نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارید.
- با دقت مسواک زدن یکی از مهمترین عوامل جلوگیری از جرم دندان است، روزی 30 ثانیه مسواک زدن نمی‌تواند کمک شایانی به جلوگیری از جرم گرفتن دندان نماید.
- بعد از جرم گیری حتما از دهانشویه که دندانپزشک تجویز میکند، استفاده نمایید. زیرا در بهبود زخم‌های به‌جا مانده از جرم گیری موثر است و یک هفته بعد از جرم گیری استفاده از دهانشویه را قطع نمایید.
- درصورت حساس شدن دندان پس از جرم گیری اصلا نیاز به نگرانی نیست ، حساسیت دندان پس از مدتی رفع خواهد شد.
- جرم گرفتن دندان فقط در بزرگسالان اتفاق نمی‌افتد. ممکن است دندان‌های کودکان نیز جرم بگیرند. درصورتی که در بررسی‌های دوره ای دندانپزشک وجود جرم را تشخیص دهد، دندان کودکان هم باید جرم گیری شود. جرم‌های ایجاد شده روی دندان کودکان نیز مانند بزرگسالان است.
سخن آخر
هنگامی که نیاز به جرم گیری دارید، معمولاً به این معنی است که از رسیدگی اولیه به دندان‌های خود غافل بوده‌اید. شما با عدم مسواک زدن و جرم گیری سالانه، اجازه میدهید که این مشکل به بیماری پریودنتال تبدیل شود، بنابراین اقدامات پیشگیرانه ضروری است. همچنین به یاد داشته باشید که مراحل جرم گیری دندان و پولیش دندان ممکن است بیش از یک بار نیاز باشند و هر یک از آنها قسمت متفاوتی از دندان‌های شما را تمیز می‌کنند. فقط مهم است که نزد دندانپزشک مجرب بروید تا او بتواند با مهارتی که دارد، جرم گیری دندان را به شکلی عمیق انجام دهد.
سوالات متداول:
- چه زمانی نیاز است دندان‌ها را جرم گیری کنیم؟
اگر جرم‌های روی دندان از نتیجه تجمع باکتری‌ها و باقیمانده‌های غذایی باعث زرد شدن سطح دندان شده‌اند بهتر است اقدام به جرم گبری دندان کنید.
- چگونه میتوانیم خودمان دندان‌هایمان را در خانه جرم گیری کنیم؟
برای جرمگیری دندان‌های خود در خانه، میتوانید از مسواک‌های نرم و حرکات صحیح، دهانشویه، استفاده از نخ دندان، مصرف غذا و نوشیدنی‌های سالم برای جلوگیری از جرم استفاده کنید.
- آیا جرم گیری دندان باعث خراشیدگی سطح دندان می‌شود؟
با استفاده درست از فرآیند جرمگیری دندان، به طور کل خراشیدگی سطح دندان‌ها به حداقل می‌رسد. با این حال، در صورت استفاده نادرست از ابزارهای جرمگیری، قدرت فشار زیاد، استفاده از مواد خشن، یا تکرار جرمگیری بیش از حد، ممکن است سطح دندان‌ها خراش ببیند.
- چگونه جرمگیری دندان‌های مصنوعی را انجام دهیم؟
استفاده از مسواک نرم، خمیر دندان مناسب و نخ دندان برای جرمگیری دندان‌های مصنوعی توصیه می‌شود.
- چه تاثیری دارد اگر دندان‌های جرمگیری نشده را نادیده بگیریم؟
نادیده گرفتن جرمگیری دندان‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، تشکیل رسوبات و لکه‌ها، درد … می‌شود.
- آیا جرم گیری دندان برای همه افراد مناسب است یا برخی افراد نیازی به آن ندارند؟
جرمگیری دندان برای همه افراد ضروری است، اما میزان نیاز به جرمگیری متفاوت است. عواملی مانند سوابق جرمگیری، رژیم غذایی و تمایل به بهداشت دهان می‌توانند تعیین کننده نیاز به جرمگیری باشند. هرچند که برخی افراد ممکن است به دلایل مختلف نیاز کمتری به جرمگیری داشته باشند.
